Πέμπτη, Ιουνίου 26, 2008

Δυσοίωνο το μέλλον για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, μετά από δεκαετίες ραγδαίων εξελίξεων στον ευρωπαϊκό χώρο που γέμισαν με αισιοδοξία τους Ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες και τους πολίτες, η τότε ΕΟΚ εμφάνισε τα πρώτα σημάδια κάμψης. Οι ειδικοί ονόμασαν εκείνη την περίοδο ιδιότυπης κρίσης ως εποχή «Ευρωσκλήρωσης». Οι καταλυτικές επεμβάσεις των τελευταίων οραματιστών Ευρωπαίων ηγετών με αποκορύφωμα τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) έδωσε μια νέα ώθηση στο ευρωπαϊκό όνειρο. Ακολούθησε η διεύρυνση της Ε.Ε. με την ένταξη της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας (1995), η οποία κράτησε τον πήχη των προσδοκιών σε υψηλό επίπεδο.


Αμέσως μετά, η «Ευρωσκλήρωση» επανήλθε. Η τότε επερχόμενη νομισματική ενοποίηση, παρόλο που αντιμετωπίστηκε ως μονόδρομος, έφερε στο προσκήνιο μια σειρά από σημαντικούς προβληματισμούς. Το σημαντικότερο πρόβλημα ήταν το λεγόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα» στον τρόπο λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου ήταν καθαρά συμβουλευτικός (διακοσμητικός θα πρόσθετα εγώ). Το ανώτατο εκτελεστικό όργανο της Ένωσης ήταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελούμενη από διορισμένους Επιτρόπους, οι οποίοι θα έπρεπε να αποφασίζουν με γνώμονα το κοινό συμφέρον της Ευρώπης και όχι με βάση τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών που τους είχαν διορίσει.

Αυτό το έλλειμμα δημοκρατίας σε συνδυασμό με την δαιδαλώδη, πλέον, διοικητική οργάνωση της Ε.Ε. και με τα δυσανάγνωστα ευρωπαϊκά κείμενα, έφεραν πολύ πυκνά σύννεφα πάνω από τον ευρωπαϊκό ουρανό. Ήρθε και το ενιαίο νόμισμα (ευρώ), το οποίο καταρχήν υποδεχθήκαμε με τυμπανοκρουσίες, αλλά μετέπειτα όλοι οι Ευρωπαίοι αρχίσαμε να γκρινιάζουμε, θεωρώντας το Ευρώ ως τον βασικό παράγοντα που προκάλεσε ανατιμήσεις σε όλα τα καταναλωτικά αγαθά. Πάντως, για το θέμα του ενιαίου νομίσματος είναι ακόμη πολύ νωρίς για να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα.
Σε αυτό το συνεχές ευρωπαϊκό «ράλι» μεταρρυθμίσεων, με σκοπό την εύρεση ενός νέου οράματος για το μέλλον της Ε.Ε., προστέθηκε άλλη μια διεύρυνση (2004), η μεγαλύτερη και η πιο αμφιλεγόμενη, με την ένταξη 10 χωρών, 8 του πρώην «ανατολικού μπλοκ», την Κύπρο και την Μάλτα. Παράλληλα, άρχισαν να γράφονται και οι πρώτες ακαδημαϊκές μελέτες που εξέταζαν την προοπτική δημιουργίας ενός καθόλα ομόσπονδου ευρωπαϊκού κράτους.

Φτάσαμε αισίως στο «Ευρωσύνταγμα». Ένα κείμενο υπερβολικά πολύπλοκο και πολυσέλιδο*, γραμμένο από νομικούς για νομικούς, το οποίο αποδοκιμάστηκε από την συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών. Αυτόν τον καιρό, το «Ευρωσύνταγμα» κρύφτηκε κάτω από μια νέα ονομασία, Συνθήκη της Λισσαβόνας το λένε. Βέβαια, το πρώτο χαστούκι ήρθε από τους Ιρλανδούς και έπεται και το τελειωτικό χτύπημα από τους Τσέχους (Εμείς το αποδεχθήκαμε ένα βράδυ, κοντά στα μεσάνυχτα, στη Βουλή).

Πού θέλω να καταλήξω… Η μέση ευρωπαϊκή οικογένεια βρίσκεται στη δεινότερη οικονομική θέση των τελευταίων δεκαετιών. Είναι υπερχρεωμένη στους τραπεζικούς κολοσσούς, δεν αποταμιεύει και σιγά – σιγά αδυνατεί να πληρώσει ακόμη και τα βασικά καταναλωτικά αγαθά (τρόφιμα, ενέργεια). Δυστυχώς, η κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται. Το πλάνο της οικονομικής ενοποίησης αρχίζει να καταρρέει, αφού ο πληθωρισμός καλπάζει σε όλη την Ευρώπη! Μαζεύτηκαν λοιπόν την προηγούμενη εβδομάδα οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις Βρυξέλλες, στη Σύνοδο κορυφής για να συζητήσουν και να λάβουν δράση για το κύμα της ακρίβειας που σαρώνει την Ε.Ε. και τινάζει στον αέρα τους προϋπολογισμούς κρατών και νοικοκυριών.

Τι συνέβη; Απολύτως τίποτα. Ομολόγησαν την αδυναμία και την ανικανότητά τους να συγκρουστούν με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και τα κάθε λογής καρτέλ που έχουν κυριαρχήσει στην αγορά. «Από τον Οκτώβρη και βλέπουμε» απεφάνθησαν…
Εν κατακλείδι. Το ενοποιημένο μέλλον των Ευρωπαίων πολιτών σε ένα περιβάλλον ευημερίας δεν μπορεί να διασφαλιστεί μέσα από μπερδεμένα κείμενα, δήθεν Συντάγματα. Η Ευρώπη έχει ανάγκη σήμερα όσο ποτέ από θαρραλέους ηγέτες, οι οποίοι θα συγκρουστούν, προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών, με τα συμφέροντα που λυμαίνονται την ευρωπαϊκή αγορά.

Η πρόσφατη Σύνοδος, η πρώτη που πραγματοποιήθηκε πίσω από κιγκλιδώματα για να προστατευτούν οι «ηγέτες» από αγανακτισμένους πολίτες, πιστεύω πως έφερε μια νέα περίοδο «Ευρωσκλήρωσης» στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με ευχολόγια και συστάσεις, το μέλλον της Ένωσης είναι εξαιρετικά δυσοίωνο. Όσο κι αν «δεθούν» οι Ευρωπαίοι πολίτες με Συνθήκες και Συντάγματα, αν συνεχιστεί η φθίνουσα πορεία της οικονομίας (και πώς να ανακοπεί δίχως δραστικά μέτρα) ο κόσμος θα ξεσηκωθεί και θα ανατρέψει όλα τα σχέδια των υψηλά αμειβόμενων γραφειοκρατών (κάποτε ήταν τεχνοκράτες) που εδρεύουν στην βελγική πρωτεύουσα. Εξάλλου, οι Ευρωπαίοι έχουμε αποδείξει ότι έστω και την ύστατη στιγμή ξυπνούμε, αντιστεκόμαστε και ανατρέπουμε τα δεδομένα πάντα προς το καλύτερο.

* Από όσο γνωρίζω, τα Συντάγματα είναι κείμενα μικρά και ρητά, ξεκάθαρα για τον καθένα που γνωρίζει ανάγνωση να τα καταλάβει…

Δεν υπάρχουν σχόλια: